НБРМ: Нема промена во амбиентот за спроведување на монетарната политика, иако ризиците се зголемија

Економијата и понатаму закрепнува со солидно темпо, во еден дел поддржана и преку кредитната активност на домашните банки. Економското закрепнување се одвива без ценовни притисоци. Остварувањата во надворешниот сектор и натаму обезбедуваат одржување на девизните резерви на соодветно ниво, доволно за справување со евентуални непредвидени шокови во иднина. На кредитниот пазар има раст на кредитите, додека кај депозитите има раст на корпоративниот сектор, но намалаување кај депозитите на населението.

Ова го констатира Комитетот за оперативна монетарна политика на НБРМ, којвчера на седница ги разгледа  состојбите во домашната економија, движењата на меѓународните и на домашните финансиски пазари, движењата во банкарскиот систем и најновите макроекономски показатели во контекст на поставеноста на монетарната политика.

Според Комитетот ризиците во овој период се поврзани со неекономски фактори поврзани со домашните политички случувања и ескалацијата на економско-политичките случувања во Грција (особено во јуни), чиишто ефекти засега се оценуваат како многу ограничени, главно материјализирани преку каналот на очекувањата. 

- Во вакви услови, според НБРМ, излегувањето од зоната на приспособлива монетарна политика во следниот период ќе зависи од промените во надворешната позиција на економијата и на ефектите врз девизните резерви.

Најновите макроекономски показатели не упатуваат на поголеми промени во амбиентот за водење на монетарната политика. Согласно објавените податоци за БДП растот на економската активност во првиот квартал на 2015 година е во рамките на очекуваниот, а индикативните високофреквентни податоци за вториот квартал упатуваат на продолжување на растот на домашната економија. Исклучок е индустриското производство кое во периодот април-мај во просек бележи пад од 3 отсто на годишна основа. 

Последните инфлациски остварувања од јуни покажуваат задржување на позитивна годишна стапка на промена, трет месец последователно и со тоа намалување на ризиците од продолжено намалување на цените. Во просек, во првите шест месеци од годината општото ниво на цени во домашната економија се намали за 0,3 отсто на годишна основа. Просечното годишно намалување на инфлацијата во 2015 година е резултат на пониските цени кај енергетската компонента на инфлацијата, додека цените на храната и базичната инфлација бележат благ раст на годишна основа. 

Согласно последните расположиви податоци, во текот на вториот квартал на 2015 година, девизните резерви забележаа пад, што е повисок од очекуваниот со априлските проекции. На девизниот пазар НБРМ интервенираше со нето-продажба на девизи, што во еден дел  беше очекувано, со оглед на исплатата на дивиденди кон странските акционери, што се случува вообичаено во овој период од годината.

Во однос на расположливите индикатори за надворешниот сектор за вториот квартал, во соопштението се наведува дека тие сè уште се недоволни за да можат да дадат прецизна слика за позицијата на билансот на плаќања во однос на проекцијата.

Податоците за надворешната трговија заклучно со мај упатуваат на остварување на трговски дефицит во линија со планираниот за вториот квартал од годината. Истовремено, нето-откупот од менувачкото работење заклучно со втората декада на јуни дава сигнал за нешто пониски приватни трансфери, во однос на очекуваните за вториот квартал согласно априлската проекција.

НБРМ посочува дека анализата на показателите на адекватност на девизните резерви покажува дека тие и понатаму се движат во сигурна зона.

Ликвидноста на домашните банки под влијание на автономните фактори во јуни забележа умерен раст, наспроти претходните три месеци кога автономните фактори влијаеја врз намалување на ликвидните средства во банкарскиот систем. Во вакви околности, банките го зголемија износот на пласирани краткорочни вишоци во депозити кај Народната банка. На пазарите на пари, продолжи нагорниот тренд кај обемот на трговска активност, како на пазарот на меѓубанкарски депозити, така и на секундарниот пазар на хартии од вредност, при што реализираните каматни стапки се задржаа на релативно стабилно ниво.

Движењата на девизниот пазар во јуни беа под влијание на вообичаените сезонски движења, карактеризирани со повисока побарувачка на девизи од страна на приватниот сектор, за исплата на дивиденди кон странските инвеститори. Дополнително, умерено зголемување на побарувачката за девизи е регистрирано и од страна на останатите економски субјекти, поврзано со зголемената неизвесност креирана од домашните политички случувања и преговорите на Грција со меѓународните кредитори. Притоа, повисоката потреба за девизи покрај од сопствените средства на банките беше надоместена и од Народната банка, која интервенираше со продажба на девизи на банките-поддржувачи. Остварувањата на девизниот пазар во првата половина од годината се подобри на годишна основа, главно како резултат на подобрите остварувања на девизниот пазар на банките со фирмите, во услови на повисока понуда на девизи врз основа на извоз на новите капацитети од слободните економски зони, девизни приливи поврзани со реализацијата на капиталните инфраструктурни проекти и намалена побарувачка за девизи при пониска цена на нафтата и понизок увоз на електрична енергија. 

Во однос на кредитниот пазар, првичните податоци за јуни покажуваат натамошен солиден раст на вкупните кредити на приватниот сектор, со што се задржува континуитетот на поволни поместувања на овој сегмент. Годишната стапка на раст на вкупните кредити во јуни изнесува 9,1 отсто и е над проекцијата за вториот квартал од 8,8 отсто. 

Во однос на депозитниот потенцијал, првичните  податоци со јуни покажуваат раст на вкупните депозити на месечна основа, што во целост е воден од растот на депозитите на корпоративниот сектор. Депозитите кај домаќинствата втор месец по ред бележат намалување на месечна основа (иако во јуни тоа е во помал обем споредено со мај), како последица на зголемената неизвесност која потекнува од домашните политички случувања, како и ескалацијата на случувањата поврзани со должничката криза во Грција (особено изразени во текот на јуни). Остварувањата кај вкупните депозити со јуни се послаби од проектираните, при што на крајот на вториот квартал вкупните депозити на годишна основа се повисоки за 8,8 отсто, додека проекцијата предвидува раст од 10 отсто на годишна основа.

Според Комитетот иако ризиците од домашна и од надворешна природа се зголемија, последните макроекономски показатели и оцени засега не упатуваат на позначајни промени во амбиентот на спроведување на монетарната политика. Фундаментите на економијата и натаму се солидни. Показателите за адекватност на девизните резерви и натаму остануваат во сигурна зона. Економскиот раст е солиден и нема ценовни притисоци. Движењата на кредитниот пазар веќе подолг период се генерално поволни, сугерирајќи на релативно ефикасна трансмисија на досега донесените монетарни мерки врз кредитната активност и постабилни очекувања на домашните банки. Сепак, одредени показатели укажуваат на можни првични ефекти од неекономските фактори, чиешто влијание главно се материјализира преку каналот на очекувањата.

Податоците за пазарот на депозити покажуваат на извесна воздржаност на населението во поглед на штедењето во банкарскиот сектор особено во домашна валута, што покрај сезонските фактори (вообичаената исплата на дивиденди во овој период) е уште еден фактор што придонесува за падот на девизните резерви во овој период. Сепак, овие промени се случуваат во релативно краток период, при што неповолните поместувања засега се многу ограничени. Оттука, Комитетот констатира дека многу веројатно е оти станува збор за привремени трендови, коишто во следниот период се очекува да се стабилизираат паралелно со постигнатиот договор за стабилизирање на домашниот политички амбиент, и очекувањата за склучување на нова сеопфатна програма за структурни реформи и финансирање на Грција како главни фактори на неизвесност во овој период.

НБРМ се посочува во соопштението дека ќе продолжи внимателно да ги следи идните макроекономски движења и евентуалното остварување на ризиците и соодветно на тоа, ќе ја приспособува монетарната политика.