Балкан
16. August 2019 - 9:49

Во Србија годишно се трошат 5,5 милиони кутии седативи

Политика

Жителите на Србија пијат годишно 5,54 милиони кутии лекови за смирување, покажуваат податоците на Републичкиот фонд за здравствено осигурување за 2018 година.

Дека станавме нација која не може без тие лекови, можеби најдобро е илустрирано со фактот дека минатата година биле пропишани околу 3,2 милиона рецепти на лекови од позитивниот список – бромазепам, диазепам, алпразолам и лоразепам. Луѓето најчесто одат по нив заради несоница, вознемиреност, мускулни спазами … Покрај тоа, нашите луѓе земаат и антидепресиви – во 2018 година, околу 1,59 милиони рецепти се препишани за лекови во таа група, а околу два милиони пакувања се издадени во аптеките .

Доцентот Јанко Самарџиќ, клинички фармаколог на Медицинскиот факултет  во Белград потенцира дека нашата земја е во самиот врв на Европа во однос на потрошувачката на тие лекови, т.н. бензодијазепини. Анализата, исто така, покажува растечки тренд во регионот, каде, на пример, стапката на потрошувачка и потенцијалните злоупотреби се уште повисоки во соседна Хрватска. Луѓето не се свесни дека треба да бидат претпазливи во однос на нивната употреба, бидејќи повторната употреба на средства за смирување доведува до зависност, а исто така може да влијае на продолжување на тешкотиите на пациентот и да ја одложи дијагнозата.

– Лековите од групата бензодиазепини кои се со поголема веројатност да предизвикаат зависност се оние како „бромазепам“ и „алпразолам“. Ова може да се случи ако се земаат високи дози на лекови повеќе од три месеци. Треба да бидете свесни дека ако пиете, на пример, алкохолни пијалоци, постои зголемен ризик од токсични ефекти, а потоа бензодиазепините можат да предизвикаат таканаречена смртоносна респираторна депресија. Факт е дека овие лекови се користат многу кај нас, но исто така е неопходно да се спроведат построги мерки за подобра контрола при нивно препишување. Сепак, овие лекови се ефикасни и скоро незаменливи за индивидуални услови и важно е да се утврди што влијае на нивната прекумерна употреба. Потребна е подобра едукација и свесност за овој проблем, вели д-р Самарџиќ. Тој додава дека Финска, која имала високи стапки на злоупотреба на овие лекови, со соодветни мерки го намалила процентот на употреба на бензодиазепин кај општата популација на помалку од 10 проценти.

Нашиот соговорник објаснува дека злоупотребата на лекови е почеста кај жените отколку кај мажите и дека во последниве години се повеќе се пријавува кај помладите луѓе.

Податоците од Институтот за јавно здравје на Србија „Д-р Милан Јовановиќ Батут“ од 2014 година покажуваат дека во 12-месечниот период, лекови од групата на анксиолитици, седативи и хипнотици ги земале 22,4 проценти од испитаниците од општата популација: 13,9 отсто од мажите и 30,9 проценти од жените.

Сепак, д-р Самарџиќ посочува дека резултатите од нивното истражување, во кое биле вклучени повеќе од 500 студенти на Медицинскиот факултет, дадоа алармантни податоци.

– Беа добиени неочекувани резултати. Сите очекуваат дека студентите по медицина имаат помала веројатност да консумираат лекови од таа група, но податоците покажале дека дури 22 отсто од студентите и 25 отсто од студентките земале некои од бензодијазепин лекови за да се ослободат од стрес. Ако го погледнеме периодот од последните 12 месеци – 15,6 отсто од сите анкетирани студенти ги користеле, а нешто помалку од 10 отсто во последните 30 дена. Врз основа на тие податоци, можеме да констатираме дека употребата на седативи е широко распространета кај нашата студентска популација, потенцира д-р Самарџиќ.

Дека злоупотребата на бензодијазепините е глобален проблем предупредува д-р, Ивана Сташевиќ Карлишиќ,в.д. директор на Клиниката за психијатриски болести „Д-р Лаза Лазаревиќ“. Тие лекови обично се препишуваат за постари лица, но немедицинската употреба е најголема кај младите луѓе на возраст меѓу 18 и 25 години. Кај нас, анализата на потрошувачката на овие лекови покажува нагорен тренд во последните десет години.

– Тие лекови честопати се злоупотребуваат, бидејќи се лесно достапни и ефектот се постигнува брзо. Повеќето луѓе кои злоупотребуваат анксиолитици за првпат добиваат лекови бесплатно од пријатели, роднини или дури добиваат рецепт од лекар. Дека ефектот на тие лекови се чувствува скоро веднаш, е уште една причина за злоупотреба. Иако тие всушност не лекуваат во вистинска смисла на зборот, итно олеснување на анксиозноста и симптомите на несоница е честа причина зошто луѓето избираат да ги земаат овие лекови подолг временски период, без да се консултираат со психијатар, потенцира д-р Карашевиќ Стасевиќ.

Повторната примена на бензодијазепини, додава таа, доведува до физиолошка зависност и толеранција, со синдром на апстиненција, односно синдром на повлекување на лековите како главна манифестација на нагло прекинување на работата по четири до шест недели на примена кај дури 30 проценти од луѓето.

– Доколку се појави зависност, важно е да се консултирате со психијатар, кој во зависност од лекот, ќе започне или постепено намалување на лековите или прво ќе го префрлите пациентот на анксиолитик со помалку потенцијал, а потоа постепено ќе го исклучите, додава таа.

-Не може да се утврди со сигурност колку луѓе погрешно користат и злоупотребуваат лекови и со тоа се на раб на зависност, вели д-р Самарџиќ.

Студија во САД открила дека 2,5 месеци лица над 12 години ги злоупотребувале лековите еден месец, додека експертите од германскиот центар за болести на зависностите откриле дека околу два проценти од луѓето на Стариот континент се зависни од лекови.